Bijzondere vondsten in 2017

Klik hier voor alle beschikbare foto’s van 2017.

Klik op de foto’s in de tabel voor een vergroting.

Soort	Plaats/ Km-hok	Gevonden door	Maand/Opmerkingen
Tongvaren (Asplenium scolopendrium)	Zuidlaren 242-568	Guus de Vries	November, een zaailing in een voeg in een afscheidingsmuurtje in een woonwijk bij Laarwoud. Het verspreidingskaartje van Tongvaren laat anno 2017 aanmerkelijk meer stippen zien dan de twee km-hokken waaruit deze varen van vochtige muren volgens de Atlas van de Drentse flora tot 1995 bekend was. Op nieuwe groeiplaatsen weet de soort zich vaak prima te handhaven, getuige de jaarreeksen van melding van voorkomen op dezelfde locatie (verspreidingsatlas.nl). Tongvarens worden in Drenthe ook steeds vaker bij de speurtocht naar nieuwe varens in nieuwe bosjes op voormalige landbouwgrond gevonden (zie bijvoorbeeld WFD-nieuwsbrief 52, januari 2017).
Grijskruid (Berteroa incana)	Emmen 256-530	Jan Klooster	Juni, in de middenberm van de rondweg van Emmen; losse groep van meer dan 30 planten, verspreid over een gebied van enkele tientallen m2.
Echt duizendguldenkruid (Centaurium erythraea)	Zandpol 255-524	Paul Gelderloos	Juli, 50 exx. in bermstrook van 1 meter langs de N358, die twee jaar geleden is geplagd; groeit hier samen met zeker 2000 exx. Fraai duizendguldenkruid, temidden van duizenden planten Hertshoornweegbree en Rode schijnspurrie. De laatste meldingen van deze pioniersoort uit deze omgeving dateren uit 1988 en betreffen vermoedelijk ook vondsten in (nieuwe) bermen van de opritten van de rondweg vanaf de N34 bij Noordbarge (verspreidingsatlas.nl).
Fraai duizendguldenkruid (Centaurium pulchellum)	Zandpol 255-524	Paul Gelderloos	Juli, zeker 2000 exx. in bermstrook van 1 meter langs de N358, die twee jaar geleden is geplagd; ertussen groeien 50 exx. Echt duizendguldenkruid, temidden van duizenden planten Hertshoornweegbree en Rode schijnspurrie. Dit is de eerste melding van Fraai duizendguldenkruid in ZO-Drenthe (zie verspreidingsatlas.nl).
Gevlamde fijnstraal (Conyza bonariensis)	Hijkersmilde 224-549	Edwin de Weerd	Augustus, eerste melding uit Drenthe van zes exemplaren in ruderale berm op het industrieterrein langs de Leemdijk. Voor foto’s zie waarneming.nl. Deze Zuid-Amerikaanse neofyt is in Nederland in 1994 voor het eerst gevonden in Leiden. In stedelijke gebieden in West-, Midden- en Zuid-Nederland is Gevlamde fijnstraal inmiddels ingeburgerd en vooral te vinden in stenige milieus op droge, zonnige, warme en voedselrijke plaatsen (zie verspreidingsatlas.nl). Uit Noord-Nederland is de soort nog weinig gemeld. De Plantenwerkgroep van KNNV Groningen vond deze fijnstraal met veel ‘bollere’ bloemhoofdjes dan de Canadese en omwindselblaadjes met opvallende rode toppen, in 2008 op een industrieterrein net over de grens met Drenthe in km-hok 220-574.
Mosbloempje (Crassula tillaea)	Camping Norgerberg, Norg 225-566	Edwin de Weerd	Maart, 4 groeiplekken. Volgens de Atlas van de Drentse flora (1999, p. 263) is in Drenthe zoeken naar de kleinste van de bloeiende landplanten van onze flora zoeken naar een speld in een hooiberg. Wie tegenwoordig echter de moeite neemt om in maart of april de dan nog lege, maar vaak vrijwel kale staanplaatsen op campings af te struinen, heeft flinke kans deze lilliputter, soms in flinke aantallen, te vinden, zoals blijkt uit het artikel van Guus de Vries over campingadventieven in de WFD-Nieuwsbrief 53. Was Mosbloempje vóór 2000 vooral bekend van de kuststreek, de Waddeneilanden en het gebied van de grote rivieren (zie verspreidingsatlas.nl), nadien wordt de soort ook uit andere delen van het land steeds vaker gemeld. Tot 2016 was voor Drenthe alleen een vondst bekend uit de omgeving van Dalen uit 1935; anno 2017 is de soort op minstens 8 campings uit evenzoveel km-hokken vastgesteld (zie kaartje). De eerste recente vondsten staan op naam van Jelle van Dijk, die Mosbloempje in 2016 ontdekte op camping Cnossen bij het Leekstermeer en op De Tien Heugten bij Schoonloo (bron: waarneming.nl).
idem	Recreatiepark De Moraine, Spier 228-538	Edwin de Weerd	Maart
idem	Campings Torentjeshoek, Dwingelderveld 220-537	Edwin de Weerd	Maart
idem	Camping De Zaandplatte, Ruinen 221-532	Edwin de Weerd	Maart
idem	Camping Westerbergen, De Wolden 222-524	Edwin de Weerd	Maart
idem	Camping De Hondsrug, Eexterkoele 245-561	Guus de Vries	Maart, op 7 plekken.
idem	Camping Cnossen, Leekstermeer 224-577	Guus de Vries	Maart
idem	Recreatiepark De Tien Heugten, Schoonloo 244-548	Guus de Vries	Maart
Miljard-euro-gras (Echinochloa frumentacea)	Assen 234-557	Guus de Vries	September, 1 ex. op een ruderale plek in een woonwijk omgeving Veemarktterrein. Eerste vondst in Drenthe van dit breedbladige gras dat nog maar op een paar plekken in Nederland is gesignaleerd en ook nog geen officiële Nederlandse naam heeft. De hier gebruikte naam is een vertaling van de Engelse (zie verspreidingsatlas.nl).
Stinkend nieskruid (Helleborus foetidus)	Zandpol 255-524	Paul Gelderloos	September, tegen de betonnen steunen van de brug over het Dommerskanaal; ex. tussen betonnen rand van de brug en een biels (zie foto) kwam in januari 2018 in bloei. Ook in de berm bij de brug niet-bloeiende planten. Totaal 10 exemplaren. Stinkend nieskruid heeft zich mogelijk alleen in Zuid-Limburg vanuit het zuidelijk gelegen verspreidingsgebied spontaan gevestigd. In andere delen van Nederland is deze giftige en onaangenaam ruikende soort vrijwel zeker verwilderd vanuit tuinen en ingeburgerd tussen 1975 en 1999 (verspreidingsatlas.nl). Voor Drenthe is de soort één keer eerder opgegeven door Edwin de Weerd, die in 2013 een exemplaar aantrof in De Ekelenberg bij Zuidwolde. De vondst bij de brug over het Dommerskanaal is vooral opmerkelijk door de groeiplaats van de bloeiende plant, die bewuste aanplant op deze plek lijkt uit te sluiten. De andere planten in de buurt zijn vermoedelijk zaailingen van deze plant.
Hyssop (Hyssopus officinalis)	Holtingerveld 211-535	Els Prins Teddy Dolstra	Juli, één bloeiend exemplaar langs het fietspad van de genieput naar de kleine startbaan. Dit exemplaar van dit verwilderde keukenkruid staat er al jaren en is voor het eerst hier gemeld in 2012 (Bert Meulenbeld en Peter Apperlo, zie waarneming.nl en waarneming.nl). In 2015 gaven Menno Soes en Edwin de Weerd van vrijwel dezelfde plek een exemplaar door. Edwin de Weerd deed dat ook in 2016. In Drenthe is volgens Verspreidingsatlas alleen nog een melding bekend van Pieter Stolwijk in 1997 in de Maatlanden bij Roden (zie verspreidingsatlas.nl).
Rijstgras (Leersia oryzoides)	Meppel 209-524	Edwin Dijkhuis	Juni, langs vijver.
Vijfdelig kaasjeskruid (Malva alcea)	Havelterberg 211-534	Karel Gort	Juni, 1 ex. langs pad naar hunebedden.
idem	Nietap 223-577	Klaas Koopman	Augustus, 1 bloeiend ex. in ruigte op braakliggend terrein bij vakantiepark Cnossen aan het Leekstermeer.
idem	Beilen 231-542	Guus de Vries	November, 5 exx. in vrucht, in ruigte op braakliggend terrein.  Vijfdelig kaasjeskruid is ook een nieuwkomer in Drenthe die in 2005 voor het eerst is gemeld uit de omgeving van Stuifzand door Freddy Mager. Met de drie vondsten in 2017 is deze archeofyt, die al vóór 1500 vanuit Zuid en Midden-Europa is ingeburgerd, nu uit 11 km-hokken bekend. In ons land is het een soort van het gebied van de grote rivieren, Zuid-Limburg en stedelijk milieu. De groeiplaatsen van de vondsten in 2017 passen goed bij de plekken waar deze soort hier gevonden wordt. In het noorden van ons land is Vijfdelig Kaasjeskruid (zeer) zeldzaam (zie verspreidingsatlas.nl).
Rode ogentroost (Odontites vernus s.l.)	De Onlanden 230-576	WFD-excursie	Juli. Rode ogentroost was voor Drenthe een heel zeldzame verschijning (Werkgroep Florakartering Drenthe, 1999, p.233-234). Deze eenjarige half-parasiet, die met haar wortels water en zouten aan grassen of zeggen onttrekt, is vóór 2000 alleen bekend van Homansheem bij Bunne, waar het, samen met andere zeldzaamheden, is meegekomen met maaisel uit het Lauwersmeergebied. Volgens verspreidingsatlas.nl en verspreidingsatlas.nl dateert de eerste recente melding uit 2005, toen Ferdi Uilhoorn de soort in het beekdal van het Loonerdiep bij Kampsheide vond. Voor de jaren 2009 t/m 2012 meldt Staatsbosbeheer het voorkomen van Rode Ogentroost in de Reitma bij Elp. Daarna duikt de soort vrijwel jaarlijks wel ergens op, vooral in natuurontwikkelingsgebieden, o.a. De Blinkert bij Drijber, vanaf 2012, het Schrapveen (zie WFD-nieuwsbrief 49, 2013), Grote startbaan, 2013, Norgerpetgaten, 2014 en de Maatlanden, 2015 (zie kaart). De vondsten in De Onlanden en de Mandelanden passen in dit beeld. In de Mandelanden is Rode ogentroost ook in 2016 al gevonden (zie WFD-nieuwsbrief-53, 2018).
idem	Mandelanden 248-547	PWG IVN-Borger-Odoorn
Kransmuur (Polycarpon tetraphyllum)	Assen 235-559	WFD-excursie	September, langs een stoeprand in de woonwijk Marsdijk; derde vondst in Drenthe.
idem	Meppel 208 -523	Guus de Vries	Oktober, industrieterrein Oevers, op bedrijventerrein bij voormalige laadplaats. Bevestiging van de vondst in dezelfde omgeving in 2016, toen de tweede groeiplek in Drenthe (zie WFD-nieuwsbrief 53, januari 2018).
Geoord helmkruid (Scrophularia auriculata)	Laaghalen 230-549	Jan Klooster	Juni, 5 goed ontwikkelde exemplaren langs slootje naast het fietspad aan de zuidzijde van de weg Hooghalen-Smilde. Geoord helmkruid is vooral een soort van Zuid-Limburg, Midden-Brabant en het gebied van de grote rivieren (zie verspreidingsatlas.nl). In Drenthe is het een zeer zeldzame verschijning. De beide waarnemingen uit de periode 1970-1999 zitten in de Atlas van de Drentse flora (1999, p. 362) ‘verstopt’ in het verspreidingskaartje van Gevleugeld helmkruid. Tussen 2000 en 2010 zijn er voor Drenthe geen vondsten van Geoord helmkruid gemeld, wel uit de omgeving van Groningen en oostelijk Friesland (zie kaartje). Sinds 2010 is Geoord helmkruid vier keer in Drenthe gevonden. Twee meldingen staan op naam van Edwin de Weerd (km-hok 215-542, 2010 en 227-574, omgeving De Kleibosch, 2015). In 2016 trof Karin Uilhoorn de soort bij Kalterbroeken (km-hok 216-541). Jan Klooster zag vanaf zijn fiets pollen Helmkruid die anders waren dan die van Knopig helmkruid. Zijn vondst is door de mooie foto’s van Willem Braam bevestigd.
Kleinste egelskop (Sparganium natans)	De Onlanden	Johan Loermans	Augustus, eerste vondst in NW-Drenthe in meer dan 50 jaar; tweede vondst in Drenthe sinds 1992, toen deze soort in de net uitgebaggerde Grenspoel werd aangetroffen (Atlas Drentse Flora, p.326). Uitgebreidere informatie over de vindplaats en ecologie van deze bedreigde Rode lijst-soort (verspreidingsatlas.nl) is te vinden in de WFD-nieuwsbrief 53, januari 2018 en op www.naturetoday.nl.
Akkerandoorn (Stachys arvensis)	Eext 245-559	Karel Gort Rob Martens	Juni, 3 exx., gemeld op waarneming.nl.
idem	Drouwenermond 259-556	Mark Leeuwerke	September, 27 exx. (waarneming.nl).
idem	Assen 233-558	Guus de Vries	Oktober, 74 bloeiende exx. op Volkstuincomplex Noorderpark, verspreid over verschillende locaties.
idem	Vries 234-566	Guus de Vries	November, 2 exx. op ruderale plek in woonwijk.
idem	Hoogeveen 231-525	Johan Scheeres	December, in slootrand.
idem	Rolde 239-556	Guus de Vries	November, 50 exx. op volkstuincomplex.
idem	Rolde	Edwin de Weerd	December; 7 exx. op volkstuincomplex.
idem	Zuidlaren 241-567	IVN-plantenwerkgroep Guus de Vries	December, tijdens Eindejaarsplantenjacht, 3 exx. op volkstuincomplex, waar deze Rode lijst-soort zich al jaren handhaaft, zij het met weinig exemplaren. Zie ook verspreidingsatlas.nl.
Liggende klaver (Trifolium campestre)	Rogat 214-522	PWG Zuidwolde Edwin Dijkhuis	Juni
Mottenkruid (Verbascum blattaria)	Emmen 257-532	Bert Blok	Juni, enkele exemplaren aan de rand van een parkeerplaats in industriegebied. Deze adventief met opvallende helmdraden met violette wol is de afgelopen jaren in ZO-Drenthe van enkele groeiplaatsen gemeld (zie verspreidingsatlas.nl).
Colombiaanse wolffia (Wolffia columbiana)	Rogat 214-522	PWG Zuidwolde Edwin Dijkhuis	Juni, in sloot; eerste vondst in Drenthe (zie verspreidingsatlas.nl), met dank aan Wim van der Ven voor controle.
Late stekelnoot (Xanthium strumarium)	Meppel 208-523	Guus de Vries	Oktober, tweede vondst in Drenthe; in berm van kanaal op industrieterrein Oevers (zie WFD-nieuwsbrief 53, januari 2018).